De Fisheye camera is een toycamera met een – de naam zegt het al – fisheye lens. Deze camera wordt verkocht via onze vrienden van Lomography.com en is verkrijgbaar in twee varianten: de Fisheye no.1 en de Fisheye no.2.  Overigens is dit de enige verkochte 35mm camera met een vaste fisheye lens.

Een fisheye lens is een op een fotocamera te gebruiken lenzenstelsel met een korte brandpuntsafstand, een sterke groothoekwerking en een karakteristieke tonvormige vertekening. Je zou het vervormde beeld kunnen vergelijken met wat je ziet wanneer je in een glimmende kerstbal zou kijken.

De eerste fisheye foto’s werden in 1911 gemaakt met een camera obscura gevuld met water. De maker was Robert Wood. Deze camera keek recht omhoog en had een lichtgevoelige plaat op de bodem. De breking die de lichtstralen aan het wateroppervlak ondergaan, maken dat een waarnemer onder water naar boven kijkend de hele hemelkoepel van horizon tot horizon in een beperkte cirkel ziet. Een vis die naar boven kijkt ziet de wereld boven water ongeveer als een foto gemaakt met een fisheye lens. Het is dus niet zo dat de naam verwijst naar een vissenoog.

De eerste fisheye van glas is een lens ontworpen door R. Hill uit 1924. De lens was bedoeld voor meteorologische doeleinden. De Japanse camera- en lenzenfabriek Nikon heeft in de loop van de tijd de meeste fisheye lenzen op de markt gebracht. Hun eerste fisheye dateert van 1962.

Een foto gemaakt met een fisheye maakt een sterk vertekende indruk, terwijl een rectilineaire foto (met lijnperspectief) op ons ‘normaal’ overkomt. Toch geeft onze ooglens hetzelfde perspectief als een fisheye lens. Dit kun je als volgt controleren. Ga langs een lange, rechtlijnige spoorlijn staan met de schouders evenwijdig aan het spoor. Pas op dat er geen trein aankomt. Naar rechts kijkend zie je in de verte rails en bovenleiding in een verdwijnpunt samenkomen, maar naar links kijkend zie je ook een verdwijnpunt. Als je nu haaks op de spoorlijn voor je uit kijkt zie je dat de randen van het blikveld niet helemaal scherp zijn, maar er valt wel te zien dat beide verdwijnpunten tegelijk zichtbaar zijn. Ook het menselijk ook blijkt een blikveld van iets meer dan 180 graden te hebben. Twee verdwijnpunten voor dezelfde parallelle lijnen (de rails), dat kan niet volgens het lijnperspectief. En hieruit volgt dat wij in ons bewustzijn geen plat beeld kunnen hebben en geen lijnperspectief gebruiken. Het komt erop neer dat onze ooglens eenzelfde soort perspectief geeft als een fisheye lens en dat deze foto-objectieven dus ook om deze reden net zo goed humaneye lens hadden kunnen heten.

De Fisheye no.1 en no.2 zijn beide 10,5 x 6 x 6 cm en wegen 0,23kg. De gebruikte film is voor beide camera’s 35mm en uiteraard kun je volop experimenteren met zwartwit, dia en kleurenfilm. De lens heeft een bereik van 170°, een vast diafragma van f/8 en een vaste sluitertijd 1/100. Zowel no.1 als no.2 hebben een ingebouwde flits, welke werkt op één enkele AA batterij.

De Fisheye no.2 is een verbeterde versie van haar voorganger en kent een aantal extra opties. Met de “LNB” schakelaar kun je spelen met de sluitertijd. Zo is er de “B” (Bulb) stand, een long-exposure stand. Door de sluiter met je vinger in te drukken kun je deze zo lang open houden als je wilt. Ideaal voor nacht- of binnenopnamen. Wanneer je een 400ISO film gebruikt is 1-3 seconden indrukken goed voor een stadsfoto bij nacht. Uiteraard kun je naar lieve lust experimenteren met verschillende sluitertijden. Zorg er wel voor dat je de camera op een vaste ondergrond of statief plaatst voor scherpe foto’s.

Een andere handige extra functie is de “MX” schakelaar. Deze knop kun je gebruiken om de film meerdere malen op één plaats te belichten. Multiple Exposure met een druk op de knop! Geen gedoe meer met handmatig terugspoelen van je filmrolletje dus.

De Fisheye is uitermate geschikt voor Extreme close-ups. Zoals met alle Lomo en toycamera’s is het experimenteren wat de klok slaat.